در همه سال‌های دهه 80 ،ماه رمضان را با این سریال‌ها گذراندیم. عادت کرده‌ایم اذان که می‌گویند و روزه را که باز می‌کنیم، بنشینیم پای تلویزیون و بین شبکه‌های یک، دو، سه و پنج بچرخیم.
نویسنده‌ها، کارگردان‌ها و تهیه‌کننده‌ها و شبکه‌ها در یک رقابت جدی افتاده‌اند برای آنکه عنوان پربیننده‌ترین سریال این ماه را از آن خود کنند. حالا دیگر مضامین ماورایی، اجتماعی و طنز، مضامینی هستند که هر کدام حداقل یکی از این سریال‌ها را به‌خود اختصاص می‌دهد و جدیدا میان شبکه‌ها هم این مضامین تقسیم شده تا سهم شبکه اول سیما مضامین ماورایی باشد و اگر سال گذشته «اغما» را در این حال و هوا روانه آنتن کرد امسال «خوابزده» را تدارک ببیند، با همان کارگردان؛ یعنی سیروس مقدم.
سهم شبکه 2 هم مضمون اجتماعی است تا اگر سال گذشته «میوه ممنوعه»، پربیننده‌ترین سریال ماه رمضان را برای مخاطبان خود مهیا کرد، امسال «مثل هیچ کس» را روانه آنتن کند به کارگردانی عبدالحسین برزیده.
اما شبکه 3 که چند سالی است سریال‌های طنز را برای پخش در این ایام انتخاب کرده و سال گذشته نیز «یک وجب خاک» را آماده کرده بود -که نتوانست چندان اقبال عمومی پیدا کند- امسال بعد از چند سال دوباره از رضا عطاران خواسته تا سریالی را کارگردانی کند با نام «بزنگاه». عطاران پیش از این سریال‌های «خانه به دوش» و «متهم گریخت» را برای ماه رمضان در این شبکه کارگردانی کرده بود.
شبکه 5 هم که به‌نظر می‌رسد در این تقسیم‌بندی مضامین، آزاد باشد، اگر چه سال گذشته «شکرانه» را که هیچ طنزی در خود نداشت تهیه کرده بود امسال ترجیح داده مجموعه طنز «مامور بدرقه» را به کارگردانی سعید سلطانی (همان کارگردان شکرانه) که سابقه‌ای هم در کارگردانی مجموعه‌های طنز ندارد( مگر اینکه مجموعه کت و شلواری برای خواستگاری سال 74را به حساب بیاوریم)، تهیه کند تا امسال دو مجموعه طنز در ایام ماه مبارک رمضان روانه آنتن شود.
داستان‌ها چه می‌گویند ؟
برزخ، مسئولیت‌پذیری، حرص و طعم بر سر میراث، تعقیب و گریز متهم و قانون خلاصه‌ای از درونمایه قصه‌هایی است که قرار است امسال مخاطبان را هم برای یک ماه سرگرم کند و هم بنا به مناسبتی که در آن قرار داریم گوشه‌ای از تفکراتی را نشان دهد که سعی می‌کنند نگاهی به معنویت این ماه داشته باشند و آن را به داستان‌های خود وارد کنند. خانم وکیلی که در خواب عجیبی گوشه‌ای از برزخ را می‌بیند، با دیدن این خواب در زندگی نیز شاهد اتفاق‌های عجیبی است که در خانواده‌اش رخ می‌دهد به گونه‌ای که انگار برزخ وارد زندگی‌اش شده‌است.
برادری که با فوت پدر خانواده بار مسئولیت خانواده به دوشش می‌افتد و مصایب و سختی‌های آن، پدری که فوت می‌کند و بر سر ارث و میراث احتمالا نه‌چندان زیاد او (پدر نانوایی داشته) اختلاف می‌افتد و مامور انتظامی‌ای که در آخرین ماموریتش قبل از بازنشستگی متهمی که باید تحویلش دهد فرار می‌کند، خلاصه‌ای از قصه‌های این سریال‌ها هستند.
اگر بخواهیم با توجه به کشش قصه‌ها و جذابیت آن، سریال پربیننده امسال را پیش‌بینی کنیم به‌نظر می‌رسد بدون در نظر گرفتن پرداخت قصه‌ها در فیلمنامه که قبل از پخش نمی‌توان درباره‌اش نظر داد، «خوابزده» با داستان برزخش پیچیدگی‌های دراماتیک بیشتر و داستان بکرتری دارد؛در حالی‌که دعوا بر سر ارث و میراث یا تعقیب و گریز مامور و متهم، داستان‌هایی تکراری است و از قصه سریال «مثل هیچ کس» و مضمون اجتماعی بار مسئولیت و... هم نمی‌توان نکته جدیدی کشف کرد.
کدام فیلمنامه‌نویس؟
با نگاهی به فیلمنامه نویسان این 4سریال هم به 2 نام علیرضا افخمی(خوابزده) و علی‌اکبر محلوجیان (مثل‌هیچ‌کس) می‌رسیم که نام‌هایی هستند که می‌توانند برای سریال‌ها اعتبار داشته باشند. در کارنامه علیرضا افخمی ما دو سریال «او یک فرشته بود» و «زیرزمین» البته در بخش کارگردانی را داریم که سریال‌های پر طرفدار سال‌های 84 و 85 بوده‌اند.هرچند باید منتظر نتیجه کار نویسندگانی چون محمدرضا آریان(بزنگاه) و امیرعباس پیام(مامور بدرقه) هم باشیم.
اما اینها ظاهر قصه‌هاست. نگاهی به کارگردان‌ها شاید نتیجه گیری دیگری را رقم بزند. تجربه سال گذشته سیروس مقدم در «اغما»، با وجود آنکه متن حائز ویژگی‌هایی بود که برای «خوابزده» قائل شدیم، نتوانست چندان موفق عمل کند و «میوه ممنوعه» را پشت سر بگذارد و خصوصا در بخش‌های پایانی سریال دچار افتی مشهود در روایت شد.
اما رضا عطاران تا امروز کارگردانی دو سریال پر طرفدار خانه‌به‌دوش(سال 83) و متهم گریخت (سال 84) را در کارنامه کاری این ماه دارد و در این سال‌های اخیر نیز سریال‌های پر مخاطب طنز زیادی را کارگردانی کرده و امسال با آمدن نامش در گروه تولید سریال «بزنگاه» باعث شده به این سریال امیدوار‌تر باشیم در عین اینکه باز هم تجربه‌های این سال‌ها می‌گوید یک مجموعه طنز خوب با قصه‌ای معمولی و تکراری می‌تواند بیشتر مورد توجه مخاطب قرار بگیرد تا مجموعه‌ای اجتماعی یا ماورایی با پرداخت ضعیف یا متوسط. هرچند با این حساب باید سریال طنز «مامور بدرقه» را هم به این احتمال اضافه کنیم اما از آنجا که سعیدسلطانی در این سال‌های اخیر نتوانسته سریال‌های پرمخاطبی بسازد( حتی اگر کارهایش از ظرافت کارگردانی قابل‌قبولی برخوردار باشد) و «شکرانه»، کار سال گذشته او، نتوانست گوی رقابت را برباید باید بیشتر امتیاز را به «بزنگاه» در این پیش‌بینی بدهیم.
هرچند اسماعیل عفیفه تهیه‌کننده «میوه ممنوعه» امسال تهیه‌کننده سریال سعیدسلطانی است اما مهران مهام و ایرج محمدی هم دو مجموعه پرطرفدار قبلی عطاران را تهیه کرده‌اند. می‌ماند سریال «مثل هیچ کس» به کارگردانی عبدالحسین برزیده و تهیه کنندگی محمدعلی‌اسلامی که هیچ کدام تجربه کار برای ماه رمضان را ندارند، هرچند برزیده از کارگردانان خوب کشورمان است و می‌توان روی همین اصل روی سریال او حساب کرد و محمد علی اسلامی را هم به‌عنوان تهیه‌کننده سریال پربیننده «زیرتیغ» نباید از یاد ببریم.
در عین حال اگر بخواهیم از روی این نکته درباره سریال‌های ماه رمضان پیش‌بینی خود را انجام دهیم که سریال‌هایی از نظر کیفی موفق‌ترند که زمان بیشتری را برای تولید سپری کرده‌اند، باید بگوییم سریال «مثل هیچ کس» بسیار زودتر از 3 سریال دیگر کار تولید خود را آغاز کرد.
بازیگران مهم هستند
اما بد نیست در آخر، پیش‌بینی‌ای از روی لیست اسامی بازیگران سریال‌ها داشته باشیم. پربیننده‌ترین شخصیت سریال‌های ماه رمضان امسال روی آنتن نیست. او کسی نیست جز علی نصیریان، اما برای سریال «خوابزده» فرامرز قریبیان، برای سریال «مثل هیچ کس» حسین یاری، برای سریال «بزنگاه» رضا عطاران و علی صادقی و حمیدرضا لولایی، برای سریال «مامور بدرقه» سیروس گرجستانی و جواد رضویان می‌توانند نقطه مهمی باشند.
فرامرز قریبیان می‌تواند مانند علی نصیریان در «میوه ممنوعه» با توجه به تسلطش بر بازیگری بدرخشد البته اگر نقش او هم مانند حاج‌آقا فتوحی دارای پیچیدگی باشد. البته جنس بازی قریبیان شاید نقطه مقابل نصیریان باشد و نوعی دافعه در جنس بازی او نزد مخاطب وجود دارد که در بسیاری از نقش‌هایی که ایفا کرده همین نکته باعث شاخص شدن او و نقش شده. در سریال «خوابزده» پوریا پورسرخ که در سریال «صاحبدلان» 2 سال پیش درخشید و البته نتوانست در «شکرانه» چندان آن درخشیدن را جبران کند هم حضور دارد و همین طور افسانه‌بایگان، تا ما امتیاز خوبی را از بعد بازیگری به این سریال بدهیم.
اما در «مثل هیچ کس» حسین یاری با نقشش شاید بتواند به نوعی بازی خوبش در سریال «شب دهم» را تکرار کند، مضاف بر اینکه این سریال بازیگران خوبی چون پروانه معصومی، اصغر همت و پرویز پورحسینی را هم دارد. اما در میان لیست بازیگران طناز 2سریال «بزنگاه» و «مامور بدرقه» شاید با توجه به تجربه‌های سال‌های اخیر باید امتیاز را به سریال «بزنگاه» بدهیم با ترکیب رضا عطاران، علی صادقی و حمیدرضا لولایی. هرچند سیروس گرجستانی در سریال «متهم گریخت» سال 84 خوب بود و جواد رضویان در سریال‌های سال‌های گذشته اما تجربه‌های اخیر این دو بازیگر به‌نظر نمی‌آید دارای روح‌تازه‌ای باشد.
در آخر باید گفت هرچند همچنان هم نمی‌توان از روی ظاهر قضاوت کرد و باید هر 4سریال حداقل به نیمه برسند تا نتیجه رقابت سریال‌های ماه رمضان امسال را حدس زد اما گاهی اوقات براساس تجربه و تیم تولیدی می‌توان نتایجی را پیش از آغاز پیش‌بینی کرد و ترجیح می‌دهم بر این اساس پیروز رقابت امسال ماه رمضان را در سیما و سریال‌های تولیدی‌اش به رضا عطاران و بزنگاه بدهم؛ سریالی که می‌خواهد مردم را سرگرم کند و تیم این سریال این کار را بلدند.
